جهت دریافت کامل گزارش کلیک بفرمایید
تحلیل و بررسی بازار زعفران ایران – مهر ۱۴۰۴
🔸 معرفی و اهمیت زعفران
زعفران که به‌عنوان «طلای سرخ» شناخته می‌شود، از گران‌ترین ادویه‌های جهان است و علاوه‌بر کاربرد در آشپزی، در صنایع دارویی، آرایشی و عطرسازی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. ترکیبات فعالی مانند کروسین، پیکروکروسین و سافرانال موجب رنگ، طعم و عطر منحصربه‌فرد آن می‌شوند.
ایران با سهم بیش از ۹۰٪ تولید جهانی زعفران، نقش اصلی را در بازار جهانی ایفا می‌کند. با این حال، نوسانات قیمت، چالش‌های صادراتی و محدودیت‌های اقلیمی موجب پویایی بالای این بازار شده است.
🔸 انواع زعفران
زعفران در چند نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شود:
- سرگل: کاملاً قرمز، با قدرت رنگ‌دهی بالا
- نگین و سوپر نگین: رشته‌های بلندتر و ضخیم‌تر، گران‌تر و مرغوب‌تر
- پوشال: دارای بخش زردرنگ و کیفیت پایین‌تر
قدرت رنگ‌دهی، طعم تلخ و میزان سافرانال سه معیار اصلی کیفیت در استانداردگذاری زعفران هستند.
🔸 وضعیت تولید در ایران
براساس گزارش اتاق بازرگانی خراسان رضوی:
سطح زیرکشت زعفران در ایران حدود ۱۲۰ هزار هکتار است.
بیشترین تولید در تربت‌حیدریه (۲۵٪)، زاوه (۱۲٪) و تربت‌جام (۱۰٪) انجام می‌شود.
عملکرد متوسط زعفران در هر هکتار حدود ۴ کیلوگرم است.
با مدیریت مناسب، درآمد سالانه از هر هکتار مزرعه زعفران بین ۴۲ تا ۳۰۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شود.
🔸صادرات زعفران
بزرگ‌ترین صادرکنندگان زعفران در سال ۲۰۲۳ عبارتند از:
- ایران (۲۲۲ تن)
- اسپانیا (۵۵ تن)
- افغانستان (۴۲ تن)
- امارات متحده عربی
- هند و چین
اما به‌دلیل بسته‌بندی نامناسب و فروش فله‌ای، ارزش افزوده زعفران ایرانی هنوز کمتر از ظرفیت واقعی آن است. اسپانیا با بسته‌بندی مجدد، سود بالایی از صادرات مجدد زعفران ایرانی کسب می‌کند.
🔸 بازار داخلی و بورسی زعفران
زعفران در بورس کالای ایران نیز معامله می‌شود. مهم‌ترین نمادها:
- زعف0410 (نگین زرین)
- زعف0418 (نگین بهرامن)
- زعف0411 (نگین سحرخیز)
قیمت گواهی سپرده‌ها در مهر ۱۴۰۴ حدود ۱۱۳ تا ۱۱۵ هزار تومان برای هر گرم ثبت شده است. میانگین نرخ صادراتی زعفران در سال‌های اخیر حدود ۱ تا ۱.۱۵ دلار به ازای هر گرم بوده است.
🔸 موجودی انبارها
بررسی موجودی انبارهای بورسی در ۱۴ مهر ۱۴۰۴ نشان می‌دهد:
ظرفیت کل انبارها: ۲۰.۱ میلیون گرم
موجودی فعلی: حدود ۱۴.۳ میلیون گرم (۷۱٪ پر)
این عدد نشان می‌دهد عرضه در بازار هنوز بالاتر از تقاضا است، اما با شروع فصل برداشت، احتمال کاهش موجودی‌ها وجود دارد.
🔸 صندوق‌های سرمایه‌گذاری زعفران
دو صندوق فعال بورسی:
- نهال سحرخیز (بازدهی ۲۸٪ از تاسیس)
- نهال نوویرا (بازدهی ۳۸٪ از تاسیس)
ترکیب دارایی این صندوق‌ها بین ۴۰ تا ۷۵ درصد زعفران فیزیکی و مابقی سپرده بانکی است. این صندوق‌ها ابزار مناسبی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در زعفران محسوب می‌شوند.
🔸 چشم‌انداز بازار جهانی
طبق گزارش Market Research Biz، ارزش بازار جهانی زعفران از ۴۷۳ میلیون دلار در ۲۰۲۲ به حدود ۶۹۳ میلیون دلار در ۲۰۳۲ خواهد رسید؛ معادل نرخ رشد سالانه ۴٪.
در بلندمدت، افزایش تقاضا در کشورهای آسیایی و اروپایی (به‌ویژه چین و هند) می‌تواند عامل رشد قیمتی باشد، درحالی‌که محدودیت منابع آبی در ایران، مانع افزایش سریع تولید خواهد شد.
🔸 جمع‌بندی نهایی
زعفران یک کالای استراتژیک و ارزآور برای ایران است. عرضه جهانی محدود و تقاضا در حال رشد است. در کوتاه‌مدت، احتمال نوسان قیمت وجود دارد اما در بلندمدت مسیر قیمتی صعودی پیش‌بینی می‌شود. سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های کالایی زعفران، راهی مناسب برای تنوع پرتفوی و پوشش ریسک تورم است.
